Việc thành lập "giới tinh hoa" là một hình thức sáng tạo để huy động vốn trong bối cảnh các kênh huy động khác như ngân hàng, hoặc phát hành ra công chúng còn gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, hình thức huy động dưới dạng cho "vay" nhưng lại được hưởng ưu đãi "cổ tức" có phù hợp với quy định của pháp luật?
Ngày 27/01/2023, Hapaco (HOSE: HAP) đã công bố Nghị quyết HĐQT số 21/2023/NQ-HĐQT về việc thành lập "giới tinh hoa". Tiêu chuẩn để trở thành "giới tinh hoa" được HĐQT của HAP quy định như sau:
Cổ đông làm việc trong tập đoàn Hapaco thì phải đáp ứng 4 tiêu chí (1) Sở hữu từ 4 triệu cổ phiếu HAP trở lên (2) Có trình độ kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ giỏi ở đơn vị công tác (3) Có quỹ tiền mặt 03 (ba) tỷ đồng để HAP có thể huy động vốn tối đa 3 tháng, lãi suất bằng lãi suất tiết kiệm của ngân hàng Sacombank
Còn đối với cổ đông không làm việc tại HAP thì phải đáp ứng 3 tiêu chí (1) Sở hữu từ 4 triệu cổ phiếu HAP trở lên (2) Không có tiền án, tiền sự (3) Có quỹ tiền mặt 01 (một) tỷ đồng để HAP có thể huy động vốn tối đa 3 tháng, lãi suất bằng lãi suất tiết kiệm của ngân hàng Sacombank.
Việc trở thành nhóm tinh hoa sẽ có hai lợi ích đó là (1) được trả tăng thêm 2% cổ tức từng năm (2) đươc phụ cấp 5 triệu đồng/tháng (sau thuế TNCN).
Sau khi ban hành Nghị quyết trên hơn nửa tháng, thì HĐQT của HAP đã ban hành một Nghị quyết HĐQT số 25/2023/NQ-HĐQT ngày 15/02/2023 để hủy bỏ Nghị quyết số 21/2023/NQ-HĐQT.
Có thể thấy, việc thành lập "giới tinh hoa" là một hình thức sáng tạo để huy động vốn trong bối cảnh các kênh huy động khác như ngân hàng, hoặc phát hành ra công chúng còn gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, hình thức huy động dưới dạng cho "vay" nhưng lại được hưởng ưu đãi "cổ tức" có phù hợp với quy định của pháp luật?
HĐQT có được quyền thông qua mức cổ tức dành cho nhóm tinh hoa?
Căn cứ theo điểm b, khoản 2, điều 138 của Luật doanh nghiệp 2020 và điểm b, khoản 2, điều 15 của Điều lệ công ty của HAP 2022, thì việc thông qua mức cổ tức hàng năm đối với từng loại cổ phần sẽ thuộc về thẩm quyền của Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ), không phải thuộc thẩm quyền của HĐQT. Do đó, Nghị quyết HĐQT của HAP quyết định chi trả cho nhóm tinh hoa thêm 2% cổ tức hàng năm là chưa phù hợp với quy định pháp luật.
Trích dẫn điểm b, khoản 2, điều 138, Luật doanh nghiệp 2020
2. Đại hội đồng cổ đông có quyền và nghĩa vụ sau đây:
a) Thông qua định hướng phát triển của công ty;
b) Quyết định loại cổ phần và tổng số cổ phần của từng loại được quyền chào bán; quyết định mức cổ tức hằng năm của từng loại cổ phần;
Giả sử như việc thành lập giới tinh hoa và việc chi trả cổ tức ưu đãi cho nhóm này được ĐHĐCĐ thông qua như đề xuất của HĐQT thì việc chi trả cổ tức có phù hợp với quy định?
Theo quy định tại khoản 1 và khoản 2, điều 135 của Luật doanh nghiệp 2020, thì việc chi trả cổ tức chỉ được chi trả cho 2 loại hình thức cổ phần đó là cổ phần ưu đãi và cổ phần phổ thông. Do đó, việc thực hiện vay vốn của nhóm tinh hoa nhưng công ty chi trả cổ tức ưu đãi sẽ không phù hợp với quy định pháp luật.
Trích dẫn khoản 1 và khoản 2 điều 135 của Luật doanh nghiệp 2020
1. Cổ tức trả cho cổ phần ưu đãi được thực hiện theo điều kiện áp dụng riêng cho mỗi loại cổ phần ưu đãi.
2. Cổ tức trả cho cổ phần phổ thông được xác định căn cứ vào số lợi nhuận ròng đã thực hiện và khoản chi trả cổ tức được trích từ nguồn lợi nhuận giữ lại của công ty.
Căn cứ theo khoản 2 của điều 114 và khoản 1 của điều 117 của Luật doanh nghiệp 2020, thì việc hưởng cổ tức ưu đãi chỉ dành cho đối tượng sở hữu "cổ phần ưu đãi cổ tức". Theo đó, cổ phần ưu đãi cổ tức sẽ được trả cổ tức với mức cao hơn so với mức cổ tức của cổ phần phổ thông hoặc mức ổn định hằng năm.
Trích dẫn khoản 1 điều 117 của Luật doanh nghiệp 2020
1. Cổ phần ưu đãi cổ tức là cổ phần được trả cổ tức với mức cao hơn so với mức cổ tức của cổ phần phổ thông hoặc mức ổn định hằng năm. Cổ tức được chia hằng năm gồm cổ tức cố định và cổ tức thưởng. Cổ tức cố định không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty. Mức cổ tức cố định cụ thể và phương thức xác định cổ tức thưởng được ghi rõ trong cổ phiếu của cổ phần ưu đãi cổ tức.
Hay nói cách khác, nếu như nhóm tinh hoa muốn nhận được mức ưu đãi 2% cao hơn so với cổ phần phổ thông thì HAP phải phát hành cổ phần ưu đãi cổ tức cho nhóm đối tượng này. Theo khoản 19 và 20, điều 4 của Luật chứng khoán 2019, thì việc phát hành cổ phần ưu đãi cho nhóm tinh hoa phải được thực hiện dưới hình thức chào bán riêng lẻ. Lưu ý đó là đợt chào bán này phải được ĐHĐCĐ thông qua và phải nộp hồ sơ lên Ủy ban chứng khoán nhà nước (UBCKNN) để được chấp thuận trước khi thực hiện chào bán.
Vậy nếu HAP muốn huy động từ nhóm tinh hoa thì có những phương án hiện hữu nào?
Có 3 phương án có thể giúp HAP huy động từ nhóm tinh hoa phù hợp với quy định của pháp luật, tùy theo ưu và nhược điểm của mỗi phương án mà HAP có thể tùy biến lựa chọn cho phù hợp với chiến lược nguồn vốn của mình.
Phương án 1: Chào bán riêng lẻ cổ phần ưu đãi cho đối tượng nhóm tinh hoa
Như có phân tích ở trên, nếu như công ty muốn tăng cao khả năng thành công của việc chào bán, thì có thể chào bán cổ phần ưu đãi cổ tức cho nhóm đối tượng là nhóm tinh hoa.
Theo quy định tại khoản 20, điều 4 của Luật chứng khoán 2019 thì việc chào bán riêng lẻ chỉ được chào bán cho đối tượng là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp hoặc nhà đầu tư chiến lược (dưới 100 nhà đầu tư).
Theo quy định tại điểm d, điều 11, Luật chứng khoán 2019 thì nhà đầu tư cá nhân được xác nhận là nhà đầu tư chuyên nghiệp khi đăng ký giao dịch có giá trị tối thiểu là 02 tỷ đồng theo xác nhận của công ty chứng khoán tại thời điểm cá nhân đó được xác định tư cách là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp; hoặc cá nhân có thu nhập chịu thuế năm gần nhất tối thiểu là 01 tỷ đồng tính đến thời điểm cá nhân đó được xác định tư cách là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp theo hồ sơ khai thuế đã nộp cho cơ quan thuế hoặc chứng từ khấu trừ thuế của tổ chức, cá nhân chi trả.
Theo như tiêu chí của HAP đưa ra, thì đối với cả cổ đông đang làm việc và cổ đông không làm việc đều phải sở hữu tối thiểu 4 triệu cổ phần của HAP trở lên. Theo giá cổ phiếu của HAP tại ngày 24/02/2023 thì cổ phiếu công ty đang ở mức 4.250 đồng/cổ phiếu. Do đó, việc sở hữu 4 triệu cổ phiếu HAP sẽ tương đương với danh mục cổ phiếu giá trị 17 tỷ đồng, so với mức tối thiểu là 2 tỷ đồng theo quy định thì rõ ràng nhóm tinh hoa đủ điều kiện là nhà đầu tư chuyên nghiệp cho đợt chào bán riêng lẻ.
Ưu điểm của giải pháp này đó là việc ưu đãi cổ tức giúp cho khả năng thành công của đợt chào bán cao hơn, tuy nhiên các cổ đông hiện tại cũng phải đối mặt với rủi ro bị pha loãng nếu như việc sử dụng vốn từ đợt chào bán không mang lại tính hiệu quả kinh tế. Ngoài ra, trong bối cảnh giá cổ phiếu của HAP đã sụt giảm mạnh từ hơn 13.000 đồng/cổ phiếu xuống chỉ còn 4.250 đồng/cổ phiếu trong khoảng thời gian 12 tháng qua, thì giá chào bán cho nhóm tinh hoa ở mức giá cổ phiếu hiện tại cũng sẽ khiến cho việc pha loãng trở nên trầm trọng hơn.
Phương án 2: Phát hành trái phiếu cho nhóm đối tượng tinh hoa
Việc phát hành cổ phần ưu đãi cổ tức cho nhóm tinh hoa sẽ khiến cho các cổ đông hiện hữu đối mặt với rủi ro bị pha loãng khá lớn, do đó để khắc phục nhược điểm này công ty có thể cân nhắc một phương án khác đó là phát hành trái phiếu cho nhóm tinh hoa.
Theo quy định tại điều 8 của nghị định 153 và sửa đổi bổ sung điều 8 của nghị định 65 thì đối tượng phát hành trái phiếu phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp. Như phân tích ở trên, nhóm tinh hoa được xem là đủ điều kiện đáp ứng nhà đầu tư chuyên nghiệp.
Việc phát hành trái phiếu có lãi suất trái phiếu (coupon) neo theo mức chi trả cổ tức cho cổ phần phổ thông cộng thêm 2% được xem là phù hợp với quy định pháp luật. Cụ thể, theo quy định tại điểm 6, điều 6 của nghị định 153 quy định về cháo bán trái phiếu riêng lẻ thì lãi suất danh nghĩa trái phiếu có thể xác định theo một trong các phương thức đó là lãi suất cố định cho cả kỳ hạn trái phiếu; lãi suất thả nổi; hoặc kết hợp giữa lãi suất cố định và thả nổi. Trường hợp lãi suất danh nghĩa là lãi suất thả nổi hoặc kết hợp giữa lãi suất cố định và thả nổi, doanh nghiệp phát hành phải nêu cụ thể cơ sở tham chiếu để xác định lãi suất danh nghĩa tại phương án phát hành và công bố thông tin cho nhà đầu tư mua trái phiếu về cơ sở tham chiếu được sử dụng.
Theo quy định trên, thì lãi suất danh nghĩa của trái phiếu có thể ở dạng thả nổi và cơ sở tham chiếu để xác định lãi suất danh nghĩa dựa trên mức cổ tức doanh nghiệp chi trả hàng năm cộng thêm 2%.
Mặc dù việc chào bán trái phiếu riêng lẻ có thể phù hợp với quy định phát luật, nhưng khả năng thành công của đợt chào bán này lại là một vấn đề cần lưu ý. Vì thông thường những nhà đầu tư trái phiếu sẽ yêu cầu một tỷ lệ lãi suất cố định hoặc nếu như có thả nổi thì việc cũng thường neo theo lãi suất tiết kiệm của các ngân hàng tại Việt Nam cộng thêm một mức phần bù rủi ro (risk premium). Việc neo lãi suất trái phiếu theo tỷ lệ chi trả cổ tức cộng thêm 2% được xem là rất ít có tiền lệ tại thị trường chứng khoán Việt Nam.
Ngoài ra, có một điểm đang lưu ý đó là việc phát hành trái phiếu chỉ được áp dụng nếu như công ty muốn huy động nợ có kỳ hạn từ 1 năm trở lên (theo quy định tại khoản 1, điều 4 của Nghị định 153). Do đó, nếu như công ty muốn huy động từ nhóm tinh hoa với kỳ hạn thấp hơn 1 năm thì sẽ cần có phương án nào?
Phương án 3: Hợp đồng vay vốn ngắn hạn với lãi suất chi trả theo mức cổ tức cộng thêm 2%
Trong trường hợp công ty muốn huy động vốn ngắn hạn của nhóm tinh hoa, thì có thể cân nhắc hình thức vay vốn ngắn hạn với mức lãi suất thả nổi như cách cấu trúc của trái phiếu nêu trên. Hợp đồng vay vốn là hợp đồng dân sự giữa 2 bên và các điều khoản có thể tùy chỉnh phù hợp cho cả bên đi vay và bên cho vay. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý đó là các hợp đồng vay vốn có liên quan đến người nội bộ, người quản lý và người có liên quan đến 2 đối tượng này thì phải được HĐQT thông qua theo quy định của pháp luật.
Vui lòng để lại một like hoặc share bài viết nếu như bạn thấy bài viết này hữu ích. Điều này sẽ là động lực để tác giả sẽ viết thêm nhiều bài viết hữu ích trong tương lai!
Huỳnh Nhật Trình
Thông tin tác giả xem thêm tại đây
תגובות